Πώς να σταματήσεις την υπερανάλυση

Σε αυτό το άρθρο θα ασχοληθούμε με την αγαπημένη μας υπερανάλυση. Πρόκειται για μία διαδικασία, που όλοι, κάποια στιγμή στη ζωή μας, πέφτουμε στην παγίδα της. Μία παγίδα που δεν είναι μονοδιάστατη, αλλά μπορεί να κάνει την εμφάνισή της παίρνοντας δύο βασικές μορφές. Πριν ξεκινήσουμε να βλέπουμε τις συνηθέστερες μορφές της υπερανάλυσης, μία προς μία ξεχωριστά, ας ορίσουμε την παραδοχή ότι από την υπερανάλυση το μόνο σίγουρο αποτέλεσμα είναι ότι οδηγούμαστε ένα βήμα πιο κοντά στην αδράνεια. Και όλοι ξέρουμε ότι η αδράνεια δεν οδηγεί στην επίτευξη κάποιου στόχου, παρά μόνο στην καθυστέρησή του. Πάμε να δούμε τις διαφορετικές μορφές που μπορεί να πάρει η υπερανάλυση και πώς μπορούμε να απαλλαχτούμε από αυτήν, αλλάζοντας τον τρόπο σκέψης μας και την οπτική μας: 

Πρώτη μορφή: Υπερανάλυση στην αποκωδικοποίηση της ανθρώπινης επικοινωνίας 

«Γιατί ο Γιώργος μου μίλησε έτσι; Μήπως από τα λεγόμενά του υπονοούσε κάτι συγκεκριμένο που πρέπει να ξέρω; Γιατί είχε αυτό το ύφος όταν μου μιλούσε; Και γιατί με κοίταξε έτσι; Σίγουρα ήθελε να μου περάσει κάποιο μήνυμα… Ας το αναλύσω λίγο ακόμα μήπως βγάλω άκρη…»

Μπορείς να το αναλύσεις όσο μα όσο θέλεις -δεν είμαι εγώ αυτή που θα στο απαγορεύσει- αλλά μπορώ να σου εγγυηθώ ότι άκρη δεν θα βγάλεις, παρά μόνο θα χάσεις τον πολύτιμο χρόνο σου και την εξίσου πολύτιμη ενέργειά σου. Ακόμα και αν μετά από την υπερανάλυση καταλήξεις σε ένα δικό σου συμπέρασμα για το τι ήθελε να σου περάσει ο Γιώργος-ονόματα και επιλογές φύλων είναι τυχαία- απάντησέ μου ειλικρινά: Θα φτάσεις ποτέ σε σημείο να είσαι σίγουρος/η για κάτι που αφορά τον άνθρωπο αυτόν και το τι ήθελε να σου πει ή αν εννοούσε κάτι άλλο από αυτό που άκουσες; Όχι! Και ο λόγος; Γιατί όσο και να σκέφτεσαι, όσο και να υπεραναλύεις, όσο λεπτομερή αποκωδικοποίηση των μηνυμάτων κι αν κάνεις, το συμπέρασμα που θα βγάλεις δεν είναι τίποτα παραπάνω από μία προσωπική σου εκτίμηση και μία δική σου εικασία. Πότε θα είσαι σίγουρος/η; Όταν σταματήσεις να υπεραναλύεις και απλά…. ρωτήσεις ευθέως τον ίδιο τον άνθρωπο τι εννοεί, αν θέλει να σου πει κάτι παραπάνω από αυτά που σου είπε, αν εννοεί κάτι περισσότερο από αυτά που εσύ κατάλαβες και οτιδήποτε άλλο σου δημιουργεί αμφιβολία! 

Επομένως, για μία ακόμα φορά καταλήγουμε στη σημασία και τη σπουδαιότητα που κρύβεται πίσω από την ανάληψη προσωπικών δράσεων και πρωτοβουλιών. Το να κάθεσαι να ταλαιπωρείσαι, να αναλύεις και να σκέφτεσαι σε υπερβολικό βαθμό τι μπορεί να εννοούσε κάποιος όταν σου μιλούσε, δεν είναι ανάληψη δράσης, αλλά αποφυγή ανάληψης δράσης. Γιατί η επιλογή αυτή υποκινείται από την εξής σκέψη: «Άσε μωρέ, πού να μπαίνω τώρα στη διαδικασία να ανοίγω συζητήσεις… θα δω μήπως βρω τη λύση μόνος/η μου». 

Θα κλείσω λοιπόν, λέγοντας ότι ο χρόνος και η ενέργειά σου είναι πολύτιμα αγαθά. Μην τα σπαταλάς αλόγιστα, ειδικότερα σε περιπτώσεις που μπορούν να λυθούν από απλές και ευθείς ερωτήσεις.

Δεύτερη μορφή: Υπερανάλυση στη λήψη αποφάσεων

Α) «Τι ρούχο/απορρυπαντικό/έπιπλο/αυτοκίνητο κλπ να αγοράσω; Μήπως θα μπορούσα να βρω κάτι καλύτερο στην ίδια τιμή; Καλύτερα να το ψάξω περισσότερο για να μην το μετανιώσω μετά! Ας αναλύσω λίγο ακόμα τα χαρακτηριστικά – προδιαγραφές, ας κάνω και μία δημοσκόπηση με φίλους και γνωστούς για να δω και τη δική τους γνώμη και μετά ίσως καταλήξω…» 

Β) «Πώς να χειριστώ αυτό το πρόβλημα στη δουλειά; Τι κινήσεις να κάνω έτσι ώστε να μην υπάρξουν επιπτώσεις; Μήπως με απολύσουν αν το χειριστώ έτσι; Μήπως δεν μου δώσουν την αύξηση που θέλω; Πρέπει να εξαντλήσω κάθε ενδεχόμενο, ώστε να σιγουρευτώ ότι η απόφαση που θα πάρω θα είναι η καλύτερη δυνατή!»  

Και εδώ καλωσορίζουμε την υπερανάλυση που οδηγεί στην αναποφασιστικότητα… Για να μην υπάρξουν παρερμηνείες και παρεξηγήσεις, δεν εννοώ με όσα θα διαβάσεις παρακάτω, ότι είμαι κατά της έρευνας αγοράς, στην πρώτη περίπτωση, ούτε κατά της περίσκεψης στη δεύτερη.. Όταν θέλεις να αγοράσεις ένα προϊόν ή μία υπηρεσία, φυσικά και πρέπει να προηγηθεί μία έρευνα αγοράς, προκειμένου να καταλήξεις στη συμφερότερη αγορά για εσένα, που να καλύπτει σε μεγαλύτερο βαθμό τις ανάγκες σου. Μάλιστα, όσο ακριβότερη είναι η αγορά που θα κάνεις, τόσο λεπτομερέστερη πρέπει να είναι και η διαδικασία της έρευνας αγοράς που θα πρέπει να έχει προηγηθεί. Αντίστοιχο χρόνο, σαφώς, πρέπει να αφιερώσεις αν καλείσαι να λάβεις σοβαρές αποφάσεις στην εργασία σου και στους άλλους τομείς στη ζωή σου. 

Σε καμία περίπτωση δεν υποστηρίζω την αλόγιστη σπατάλη χρημάτων και την απερίσκεπτη λήψη αποφάσεων. Αναφέρομαι όμως στην υπερβολή, που και αυτή, με τη σειρά της, εξαρτάται από το τι είναι αυτό που θέλω να αγοράσω ή τι είδους ζήτημα καλούμαι να διευθετήσω. Πόσο σημαντικό είναι για εμένα; Πόσο μεγάλη ζημιά θα μου προκληθεί αν τελικά η απόφαση που θα λάβω δεν είναι η σωστή; Για παράδειγμα, αν πηγαίνεις στο σουπερμάρκετ και κάνεις μισή ώρα να αποφασίσεις ποιο απορρυπαντικό θα πάρεις, αντιλαμβάνεσαι ότι αυτό υπάγεται στην περίπτωση της υπερβολής… Αν μιλάμε για την αγορά ενός αμαξιού, τότε η μισής ώρας απόφαση μπορεί να είναι βεβιασμένη, αν δεν έχει προηγηθεί επιπρόσθετη έρευνα αγοράς. Αντιθέτως, αν κάνεις πέντε χρόνια να αποφασίσεις τι αμάξι θα πάρεις, τότε πάλι καταλήγεις στην υπερβολή, άρα έχεις πέσει στην παγίδα της υπερανάλυσης. Για να αποφύγεις τη συγκεκριμένη παγίδα, σου προτείνω να κάνεις στον εαυτό σου τα εξής ερωτήματα με την παρακάτω σειρά:

-> Σε περίπτωση που ληφθεί λάθος απόφαση, ποιο είναι το χειρότερο πιθανό αποτέλεσμα; 

1)Τι σημασία θα έχει αυτό σε εμένα, σε πέντε μέρες από σήμερα;          

2) Τι σημασία θα έχει αυτό σε εμένα, σε πέντε εβδομάδες από σήμερα;

3) Τι σημασία θα έχει αυτό σε εμένα, σε πέντε μήνες από σήμερα;

4) Τι σημασία θα έχει αυτό σε εμένα, σε πέντε χρόνια από σήμερα;

Για ζητήματα που δεν έχουν μεγάλη σημασία ούτε για τις πέντε επόμενες μέρες, τότε δεν αξίζει να αφιερώσεις περισσότερα από 5-10 λεπτά σκέψης. Απαντώντας στις παραπάνω τέσσερις ερωτήσεις, έχεις την δυνατότητα να αντιληφθείς την πραγματική σοβαρότητα της κατάστασης και έτσι, εσύ ο/η ίδιος/α μπορείς να επιλέξεις πόσο χρόνο θα αφιερώσεις στο να την σκεφτείς και να την αναλύσεις. 

Μάλιστα, για να διευκολυνθείς περισσότερο, μπορείς για κάθε μία από τις τέσσερις παραπάνω ερωτήσεις να ορίσεις συγκεκριμένο χρόνο σκέψης και ανάλυσης πριν πάρεις μία απόφαση. Για παράδειγμα, να δεσμευτείς στον εαυτό σου ότι: «Αν απαντήσω καταφατικά μέχρι και την ερώτηση 2, τότε θα διαθέσω για το συγκεκριμένο ζήτημα μία ώρα σκέψης για μία μέρα» ή «Αν απαντήσω καταφατικά μέχρι και την ερώτηση 3, τότε θα διαθέσω για το συγκεκριμένο ζήτημα μία ώρα σκέψης για τρεις συνεχόμενες μέρες» κλπ. Το πώς θα προγραμματίσεις τον χρόνο σκέψης και ανάλυσης, ανάλογα με τις απαντήσεις που έδωσες στις τέσσερις παραπάνω ερωτήσεις, εξαρτάται αποκλειστικά από εσένα. Όμως, θα πρέπει να δώσεις ιδιαίτερη προσοχή στην αυστηρή τήρηση των χρονικών περιθωρίων ανάλυσης που θα δώσεις στον εαυτό σου, διότι  μόνο αν τηρήσεις τα χρονικά αυτά περιθώρια, θα καταφέρεις να μην πέσεις στην παγίδα της υπερανάλυσης.

Την παραπάνω τακτική, μπορείς να την ακολουθείς για οποιοδήποτε θέμα σε προβληματίζει και σε οδηγεί σε υπερβολική ανάλυση, τρώγοντάς σου ενέργεια και χρόνο. Για παράδειγμα, μπορείς να την ακολουθείς ακόμα και σε ζητήματα λήψης αποφάσεων για αλλαγή καριέρας, για διευθέτηση ζητημάτων που προκύπτουν στην δουλειά σου, στην οικογένεια σου και σε κάθε τομέα της ζωής σου. Μην ξεχνάς ότι καταλήγεις στην υπερανάλυση όταν υπερτιμάς τη σημασία ενός ζητήματος και όταν εσύ ο/η ίδιος/α διογκώνεις τη βαρύτητα των αρνητικών επιπτώσεων των ζητημάτων αυτών…

Συντάκτης: Μαριαλένα Φωναζάκη, Life Coach

Influence:

Αρθρογράφος του flowmagazine.gr.